اوایل سال ۱۳۹۰ در همایشی در ارتباط با حفاظت از محیط زیست شرکت کرده بودم که مباحث خیلی خوبی در آن جلسه مطرح شد. یکی از نکاتی که هیچ وقت از یادم نمی رود، این بود که در حاشیه سخنرانی ها، دکتر مجید مخدوم-استاد دانشگاه تهران- به حاضرین در همایش یادآوری کرد که لطفا از کلمه اشتباهِ “زیست محیطی” استفاده نکنیم و از واژه درستِ “محیط زیستی” استفاده نماییم.
واژه ” زیست محیطی” اشتباه رایج و متداولی است که در کتاب ها، مقاله ها، نوشته ها و سخنرانی ها حتی از سویِ “محیط زیست خوانده ها” هم زیاد استفاده می شود!
چند روز قبل در صفحه اینستاگرام ایشان-دکتر مخدوم- خواندم که سرانجام این اتفاق افتاده و با تلاش هایی که اساتیدِ گرانقدری چون ایشان و سایر دغدغه مندان داشته اند عبارت “محیط زیستی” کاربرد صحیح خود را در بین طرفداران و کارشناسان حوزه محیط زیست پیدا کرده و جایگزین واژه اشتباهِ “زیست محیطی” شده است تا این کلمات از این پس به صورت درست، دقیق، معنادار و با آگاهی بیشتر بین مردم، دانشجویان و اساتید به کار روند.
برای آشنایی با واژه های صحیح “محیط زیستی” می توانیم به فرهنگ نوین کشاورزی و منابع طبیعی، جلد سیزدهم، شاخه جنگل و محیط زیست که انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسانده است، مراجعه کنیم.
شاید بگویید وسط این همه مشکلات و چالش های محیط زیستی چرا روی کلمات حساس شده اید؟ باید بگویم هر چیزی در جایِ خود…! واژه ها را باید صحیح آموخت و صحیح نیز آموزش داد و نسبت به آنها دغدغه و حساسیت داشت؛ شاید گام اول برای تبیینِ درست یک مفهوم، استفاده از واژه های صحیح و دقیق باشد.
در ادامه چند عبارت محیط زیستی را مرور می کنیم و تلاش می کنیم که عبارت های صحیح را در نوشته ها و صحبت های خود به کار گیریم.
نگوییم: مشکلات زیست محیطی
بگوییم: مشکلات محیط زیستی
نگوییم: ردپای زیست محیطی
بگوییم: ردپای محیط زیستی
نگوییم: ارزیابی آثار زیست محیطی
بگوییم: ارزیابی آثار محیط زیستی
نگوییم: اخلاق زیست محیطی
بگوییم: اخلاق محیط زیستی
نگوییم: رفتارهای زیست محیطی
بگوییم: رفتارهای محیط زیستی
نگوییم: خسارت زیست محیطی
بگوییم: خسارت محیط زیستی
نگوییم: ارزش های زیست محیطی
بگوییم: ارزش های محیط زیستی
سایر عبارت های این چنینی را شما در زیر این نوشته بنویسید تا به همدیگر، عبارت های درست را یادآوری کنیم.
ابوالفضل بشیری